Die onafhanklike studenteorganisasie StudentePlein is werklik bekommerd daaroor dat die Universiteit Stellenbosch (US) se bestuur nou al vir ’n week nadat klagtes rondom die afdwing van Engels in verskeie koshuise ontvang is, steeds daarin versuim om proaktief teen die onregmatige afdwing van Engels in US-studentegemeenskappe op te tree. Dit is veral kommerwekkend dat geen amptenaar van die US tot dusver die bewese verbod op Afrikaans in ten minste 5 koshuise aan die kaak gestel het nie.
Die US-bestuur was verkeerd om eerstens sonder ondersoek te aanvaar dat hierdie voorvalle geïsoleer was, en tweedens om te impliseer dat nuwelinge ervarings rondom moedertaal beleef het wat nie werklik of waardig is nie. Die US-bestuur het sover op ongeloofwaardige wyse uitgewys dat welke afdwinging nie hulle beleid is nie, maar hulle het nie die betrokke koshuisleiers se optrede uitdruklik gerepudieer nie.
Geen regsvoorskrif veroorloof die afdwing van een taal op ander taalgroepe nie, en die Grondwet plaas eerder ’n plig op die Suid-Afrikaanse staat en sy organe om veeltaligheid daadwerklik te bevorder. Diskriminasie op grond van taal word verder uitdruklik in artikel 9 van die Grondwet verbied. Enige optrede wat ’n kultuur van vrees, verleentheid en minderwaardigheid rondom moedertale ten gunste van Engels skep, soos tans in sommige US gemeenskappe geskied, behoort onmiddellik deur die bestuur uit eie beweging ondersoek te word.
Dit sluit getuienis in dat studente wat in Afrikaans praat, vrees ingeboesem is met arbitrêre strawwe soos boetes en verwydering uit die verwelkomingsprogram, asook dat studente berispe is wat in Afrikaans met hulle vriende en ouers per selfoon gekommunikeer het.
StudentePlein is van mening dat die US in mediaverklarings nou op die konsep van “inklusiwiteit” as ’n weerligafleier hamer om daadwerklike skendings van regte te verdoesel.
Ons neem kennis van die onversetlike koshuisleiers van die Minerva Dameskoshuis rondom hierdie voorval, wat duidelik blyk uit hulle aanvaarding en verspreiding van ’n verklaring met die titel “New Narrative”. Hierdie verklaring erken ten eerste die bewerings van Engelse taalafdwinging en moedertaal-verdringing wat onder StudentePlein se aandag gebring is. Tweedens getuig die “New Narrative” van ’n totale wanbegrip van die US Taalbeleid en van die Grondwet se bepalings oor ’n veeltalige samelewing en taaldiskriminasie. StudentePlein eis dat hierdie onversetlike funksionarisse van die US deur die Sentrum vir Studentegemeenskappe of die toepaslike liggaam aangespreek en heropgelei word. Ons dring aan op toepaslike verantwoordbaarheid waar hardnekkige verset voortduur. Optrede wat pro-diskriminasie is, veral deur koshuisleiers, is onaanvaarbaar.
Ons neem verder kennis van die Facebook-plasing deur US Studentesake wat bewese voorvalle van diskriminasie onderspeel deur in die eerste plek nie die probleem op die naam te noem nie. Die ambivalente plasing laat dit lyk asof die situasie omgekeer is en dit Afrikaans was wat op nuwelinge afgedwing is. In die tweede plek impliseer die plasing dat die voorval tot Minerva beperk is, terwyl getuienis op die openbare rekord op meer gemeenskappe dui waar Engels afgedwing word. Derdens is die plasing misplaas, siende dat die probleem steeds nie opgelos is nie; indien dit was, sou die Minerva HK in die afwesigheid van die inwonende hoof nie hulle gesag misbruik het om ’n onregmatige kompromie met nuwelinge aan te gaan waar Engels steeds ten alle koste tydens verwelkomingsaktiwiteite afgedwing sou word nie. Hulle sou ook nie die “New Narrative” verklaring onderskryf het nie.
StudentePlein se bestuur neem verder kennis van ’n gesamentlike verklaring deur die Studenteraad en Primkomitee wat sogenaamde “kommer” uitspreek oor “kwessies…wat verband hou met moedertaal in koshuise”. Soos die geval met die verklaring deur Studentesake, versuim hierdie gesamentlike verklaring daarin om die skending van regte direk aan te spreek. Voorts benadruk die gesamentlike verklaring ook pogings van studenteleiers om inklusiewe omgewings te skep, in lyn met die “US Taalbeleid [sic] van 2016”. Dit val ’n mens dadelik by dat die gesamentlike verklaring die studenteleiers wat Engels hardhandig afgedwing het en vervolgens gekritiseer is daaroor, as die werklike slagoffers uitmaak, en geen simpatie toon vir daardie Afrikaanse studente wie se taalregte aan die pen gery het nie. Op die sterkte van die gesamentlike verklaring, is daar nie die vooruitsig van werklike begrip aan die Studenteraad se kant vir die eise van meertalige omgewings nie.
Die bewese skending van taalregte tydens die verwelkomingsweek kan egter nie slegs voor die voete van studenteleiers gelê word nie. Daardie organe van die US wat vir die opleiding van studenteleiers verantwoordelik is, het daarin versuim om ’n bewustheid vir meertaligheid te kweek, en het ’n verwronge opvatting van inklusiwiteit ingeboesem wat op vrees, verleentheid vir moedertaal en vooroordeel gebaseer is.
StudentePlein eis dat die universiteit die voorvalle van die afdwinging van Engels onafhanklik laat ondersoek, dat ’n oudit van taaldiskriminasie-praktyke oor die hele kampus met oorsig van stapel gestuur word, en dat regstelling en verskoning vir elke voorval aangebied word. Die US se bestuur en hulle funksionarisse in fakulteite het boonop nou ’n geleentheid om met die aanvang van klasse ’n werklike toewyding tot Afrikaanse onderrig te wys deur ook voldoende kontak in Afrikaans te bied. Met lede in nege fakulteite, sal StudentePlein nie skroom om op allerlei wyses onregverdige taalpraktyke in klasse teen te staan en aan te spreek nie.
