StudentePlein speel kritieke rol in MRK-verslag oor taalvergrype by Maties
- 27 April 2023
StudentePlein-getuienis noop Menseregtekommissie om Universiteit Stellenbosch skuldig te bevind aan wesenlike skendings van taalregte
Die verslag van die Menseregtekommissie oor die verbod op die praat van Afrikaans by die Universiteit Stellenbosch is ’n groot oorwinning vir studente se vermoë om sonder teenkanting Afrikaans by Maties te praat. StudentePlein het ‘n saakmakende rol in die uitkoms gespeel.
Die MRK se feitelike bevindinge oor ‘n taalverbod in sommige koshuise spruit uit deeglik gedokumenteerde beweringe wat StudentePlein vroeg in 2021 aan die hand van getuienis van lede opgestel het. StudentePlein het gesaghebbend bevestig dat Afrikaanse studente in menige koshuise by die US verplig word om slegs Engels te praat. StudentePlein daarna die getuienis by die MRK ingedien. Die MRK-verslag strook met StudentePlein se bevindinge. Die feitelike getuienis soos deur StudentePlein en andere aangebied lei tot die MRK se onomwonde bevindinge dat, onder andere:
- daar wel ‘n beleid in sommige koshuise was om Afrikaans te verbied tydens formele en informele gesprekke onder studente
- die Universiteit uiteindelik verantwoordelik was vir sodanige beleid; en
- daar ‘n sterk moontlikheid bestaan dat ‘n anti-Afrikaanse omgewing by die US gemanifesteer het en dat vyandigheid teenoor Afrikaanse studente ook in lesingsale manifesteer.
Agtergrond
Lede van StudentePlein het reeds sedert die aanvang van 2021 aangemeld dat Afrikaans in sommige koshuise verbied word, selfs in informele ruimtes soos in kamers waar beide inwoners Afrikaanssprekend is. Dieselfde tendens was in sommige klaskamers in verskeie fakulteite waarneembaar, waar studente deur dosente geïntimideer is oor die gebruik van Afrikaans. Dit het StudentePlein genoop om ‘n dokumentêre film, Listen, te publiseer om ‘n aantal van die klagtes vir die publiek ten toon te stel.
StudentePlein het deurgaans rekord gehou van die klagtes soos ontvang en beëdigde verklarings opgestel met die oog op ‘n hofaansoek. Die nodigheid vir regstappe het egter verminder toe die MRK in 2021 ‘n ondersoek van stapel gestuur het ná ‘n klagte wat die DA in 2021 gelê het oor ‘n verbod op die gebruik van Afrikaans in koshuise.
StudentePlein het, by monde van verteenwoordigers en lede, omvattende getuienis in Junie, 2021 aan die MRK verskaf oor ‘n patroon van verbod, intimidasie en tugstappe teen studente wat Afrikaans in koshuise gebruik.
Die verslag
Weens verdoemende getuienis deur StudentePlein en andere het die MRK in Maart 2023 bevind dat die Universiteit in 2021 onbillik inbreuk gemaak het op Afrikaanse studente se regte en vryhede, met inbegrip van vryheid van uitdrukking, taal en kultuur, gelykheid en menswaardigheid. Die MRK het bevestig dat studente forseer is om slegs Engels te praat. Sommige verwelkomingsleiers is verplig om slegs Engels met nuwe studente te praat en selfs voor te gee dat hulle nie Afrikaans kan verstaan nie.
Die Menseregtekommissie het die universiteit beveel om by monde van die kantoor van die rektor en vise-kanselier, prof. Wim de Villiers, om verskoning te vra aan alle studente wat geraak is. Die Menseregtekommissie gee in sy bevinding onder meer erkenning aan die belangrikheid van persoonlike identiteit in gemeenskapsidentiteit, asook aan die bestaansreg van tale anders as Engels.
Aanbevelings in die MRK-verslag:
- Daar moet kwartaalliks aan die MRK verslag gedoen word oor onder meer taalverwante klagte- en diskriminasie en wat die universiteit daaraan doen.
- Skriftelike opdrag moet aan koshuise gegee word om nie weer ’n beleid van slegs Engels toe te pas nie.
Luidens die MRK-verslag was De Villiers se verskoning, dat wat gebeur het nie universiteitsbeleid was nie, onvoldoende. De Villiers moes bewus wees van die opdrag om Afrikaans in die verwelkomingtydperk te verbied. Volgens die MRK kan die beleid wat koshuise toepas, nie geskei word van universiteitsbeleid nie. Die MRK-verslag lê oplaas duidelike riglyne neer oor die inbreuk wat gedwonge inklusiwiteit maak op diegene wat nie Engels is nie.
Belangrike impak
In gevalle van intimidasie van studente oor taal op kampus, is hulle selde bereid om daaroor te getuig, weens vrees vir verdere intimidasie en ongewenste gevolge. StudentePlein het gewys dat die organisasie ‘n gepaste voertuig is vir lede om op relatief beskutte wyse taalvoorvalle aan te meld. StudentePlein voer dit dan namens die gegriefde studente verder, en staan hulle in die proses by. Hierdie werkswyse het beduidend daartoe bygedra dat die MRK kon baat by betekenisvolle getuienis, wat tot ‘n gunstige verslag vir Afrikaans gelei het.
Wat van verdere taalvergrype?
StudentePlein het in Februarie 2023, oor ‘n tydperk van tien dae, 15 verskillende klagtes ontvang van taalvergrype in koshuise – soos in 2021 – en gereed gemaak vir regstappe. StudentePlein se reaksiespan het weereens verskeie eedsverklarings opgestel om die toedrag van sake te dokumenteer, en gereed gemaak om dit as deel van ‘n hofaansoek teen die US in te dien.
LEES: StudentePlein se hoofeedsverklaring namens lede
Die MRK-verslag is egter – en waarskynlik weens die nuwe openbare momentum wat StudentePlein bewerkstellig het – spoedig na openbaarmaking van die klagtes bekendgemaak. Die MRK het na die klagtes verwys in hul verslag:
“The Commission furthermore records that, at the time of finalising this report, further allegations have come to light (through complaints to the Commission) that the 2023 welcoming period has also seen a repeat of similar English only policies at residences (including Minerva). These latest allegations are yet to be investigated and will not form part of this report save to raise possible concerns that the steps taken by the Respondent may not have been sufficient to address the underlying issue.”
Die US het na bekendmaking van die MRK se verslag onderneem om ‘n slegs-Engels beleid in koshuise te staak. Die onderneming het die wenslikheid van regstappe oor die 2023-klagtes verminder.
LEES: StudentePlein se aanmaning aan die US oor die 2023-klagtes
Sedert die US se ondernemings in 2023 het lede nie weer ‘n verbod op Afrikaans in koshuise aangemeld nie. StudentePlein bly egter paraat om enige moontlike toekomstige vergrype aan te spreek.